Atatürk’ün Kars’a Gelişi ve “Hoş Gelişler Ola” Marşının Unutulmaz Hikayesi

Atatürk’ün Kars’a Gelişi ve “Hoş Gelişler Ola” Marşının Unutulmaz Hikayesi

Bir Şehrin Kalbine İşleyen Ziyaret: 6 Ekim 1924

Tarih, sadece olayları değil, o olayların arkasındaki duyguları da taşır.
6 Ekim 1924 sabahı, Kars bu duygunun en derinini yaşadı. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün trenle şehre gelişi, yalnızca bir devlet adamının ziyareti değil; bir milletin yeniden doğuşuna tanıklık eden bir ana dönüştü.

Cumhuriyet’in ilanının üzerinden henüz bir yıl bile geçmemişti. Yeni Türkiye, enkazdan doğan bir umudun sembolüydü. Atatürk, yurdu karış karış dolaşarak hem halkla bütünleşiyor hem de Cumhuriyet’in temellerini halkın yüreğine nakşediyordu.
Kars ise bu yolculukta bambaşka bir yere sahipti. Çünkü Kars, doğunun kalesiydi; milli mücadelenin doğudaki en güçlü direniş hattıydı.

Cumhuriyetin Doğuya Uzanışında Bir Sembol: Kars

1920’de Ermeni işgalinden kurtarılan Kars, sınırın ötesinde değil; ulusal kimliğin kalbinde yer alıyordu.
Atatürk, bu şehre yalnızca bir Cumhurbaşkanı olarak değil, bir minnettarlık duygusuyla geldi.
Kars halkı ise Paşa’sını karşılamak için günler öncesinden hazırlanmıştı. Bayraklarla donatılmış sokaklar, pencerelere asılan kilimler, coşkuyla bekleyen kalabalıklar…
Ve o an geldiğinde, gökyüzüne bir ezgi yükseldi:
“Hoş gelişler ola Mustafa Kemal Paşa…”

Bir Ezginin Halkın Gönlünden Doğuşu

Bugün hepimizin dilinde olan bu türkü, aslında halkın içinden doğan bir destandır.
Karslı ozanlar, Atatürk’ün ziyaretine özel olarak eski bir halk ezgisini yeniden uyarladı. Sözleri değişti, anlamı büyüdü; bir karşılama ezgisi olmaktan çıkıp bir milletin minnettarlık marşına dönüştü.

Ancak bu ezginin kökleri 1918’e uzanır.
Gazeteci-yazar Salih Şahin, “Hoş Gelişler Ola” türküsünün ilk olarak Enver Paşa için bestelendiğini, ancak onun Kars’a gelememesi üzerine 1924’te Atatürk’e uyarlandığını anlatır.
Sözleri Gümrülü Hacı Mehmet Ağa, bestesi ise Revanlı akordeoncu Seyit Ağdam’a aitti. O dönemin dizeleri şöyleydi:

“Hoş gelişler ola ey meymenetli paşa,
Askerin, milletin, devletinle bin yaşa…”

Ancak kader, bu ezgiyi başka bir liderin adıyla ölümsüzleştirdi.
Atatürk Kars’a geldiğinde, türkünün sözleri gazeteci Mehmet Türkel tarafından yeniden yazıldı, bestesini ise Karslı müzisyen Tağı Oşenyüzen düzenledi.
Böylece bugün dillerde dolaşan o ölümsüz dizeler ortaya çıktı:

“Hoş gelişler ola Mustafa Kemal Paşa,
Askerin, milletin, bayrağınla çok yaşa…”

Atatürk’ün Duygulandığı O An

6 Ekim sabahı, tren Kars Garı’na girdiğinde kalabalık adeta tek nefes olmuştu.
Kadınlı erkekli bir halk oyunu, akordeon eşliğinde “Hoş Gelişler Ola”yı söylüyordu. Atatürk ve eşi Latife Hanım, bu samimi karşılama karşısında derinden etkilendi.
Gece Orduevi’nde düzenlenen törende türkü bir kez daha seslendirildi. Gösterinin sonunda, tiyatro sanatçısı Gülçehre Güldür (Askeran) koynundan çıkardığı Türk bayrağını Atatürk’e sundu.
Atatürk bu jestten o kadar duygulandı ki, sanatçıyı ödüllendirdi; kendisine bugünkü PTT binasının karşısındaki arsayı armağan etti.
O günden sonra, her “Hoş Gelişler Ola” oyununun sonunda sahnede bir bayrak çıkarma geleneği başladı. O bayrak, halkın minnettarlığını temsil eden en kutsal simgeye dönüştü.

Kars ve Cumhuriyetin Kültürel Mirası

Bu unutulmaz karşılama, sadece bir günün coşkusuyla sınırlı kalmadı.
Atatürk, Kars’ta bulunduğu süre içinde halkla sohbetler etti, eğitim ve kültür konularında görüş alışverişinde bulundu.
Kars, bu ziyaretin ardından Cumhuriyet’in doğudaki kültür başkentlerinden biri haline geldi.

Gerçek Bir Halk Eseri: Kökü Azerbaycan’a Uzanan Bir Ezgi

Bazı tarihçiler türkünün Enver Paşa’ya yazıldığını iddia etse de, kaynaklar bu eserin köklerinin Azerbaycan Türkleri’nin müzik geleneğinden geldiğini gösteriyor.
Eserin yaratıcıları, Rus ve Ermeni zulmünden kaçıp Kars’a yerleşen Gümrülü, Azerbaycan kökenli sanatkârlardı.
Bu nedenle marşın ilk kıtasında Azerbaycan Türkçesi unsurları görülür:

“Askerin milletin rehmin basır sen Kemal,
Dahisi, gazisi, bilgisisen sen Kemal...”

Bu ifadeler, Atatürk’e duyulan sevgi kadar Türk dünyasının kardeşliğini de yansıtır.
O yüzden “Hoş Gelişler Ola”, sadece bir marş değil; Türk birliğinin, kültürün ve minnettarlığın ezgili bir belgesidir.

Bir Mirasın İzinde

Bugün, aradan 101 yıl geçmesine rağmen Kars’ta her 6 Ekim’de aynı coşku yaşanıyor.
Çocuklar, yaşlılar, gençler… Hepsi aynı yürekle, aynı ezgiyi söylüyor:

“Arş arş ileri, dönmez geri Türk’ün askeri!”

Çünkü bu marş yalnızca bir geçmişi anlatmaz; geleceğe taşınan bir bilinci temsil eder.
Atatürk’ün Kars’a gelişi, bir şehrin Cumhuriyetle kucaklaşması, bir milletin yeniden doğuşudur.
Ve “Hoş Gelişler Ola”, o doğuşun en güçlü sesidir.

🖋️ Yazarın Notu:
Kars’ın taşında Atatürk’ün ayak izi, türküsünde halkın kalp atışı vardır.
101 yıl önce söylenen o ezgi, hâlâ bu şehrin rüzgârında yankılanıyor.
Kars kültürünü yaşatan, onu koruyan, araştıran ve gelecek kuşaklara aktaran herkese minnetle…